Πολίτης και Δημοκρατία

Θα μπορούσε κανείς να παρατηρήσει μια αντίφαση στο σημερινό μας κόσμο: Πώς, ενώ είναι εγκαθιδρυμένες τόσες δημοκρατίες, οι πολίτες αντιμετωπίζουν προβλήματα που ταιριάζουν σε ανελεύθερα πολιτεύματα, όπως η προπαγάνδα ή η λήψη σημαντικών αποφάσεων ερήμην τους; Αυτό συμβαίνει γιατί πραγματικά υπάρχει επίφαση δημοκρατίας, η οποία οφείλεται στο γεγονός ότι οι πολίτες δεν είναι γνήσια δημοκρατικοί. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτής της ιδιότητας που είναι απαραίτητη, αλλά εκλείπει; Θα επιχειρήσω παρακάτω να αναλύσω το περιεχόμενο του όρου «δημοκρατικός πολίτης».

Αρχικά, βασικό γνώρισμα του πολίτη αυτού είναι ο σεβασμός προς τον άλλον. Από τον σεβασμό πηγάζει η πίστη στην αξία της ανεκτικότητας, της ισότητας, της δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης, αλλά και η αγάπη για το φυσικό περιβάλλον και η φροντίδα για τις ανάγκες της επόμενης γενιάς. Συνέπεια της λογικής συνείδησης είναι ένα ακόμη γνώρισμα που διακρίνει τον δημοκρατικό πολίτη, η υπακοή στον νόμο. Νιώθει ότι φέρει ευθύνη για τις πράξεις του και ότι είναι υπόλογος όσο και οι άλλοι για την κατάσταση της κοινωνίας. Ιδιαίτερα τα αισθήματά του αυτά θεμελιώνονται στην αποδοχή από μέρους του του γεγονότος ότι ο νόμος πρέπει να τηρείται εξαιτίας της χρησιμότητας και της αναγκαιότητάς του και όχι λόγω της πίεσης που ασκεί η πολιτεία.

Κυρίως όμως ο δημοκρατικός πολίτης χαρακτηρίζεται από τη συμμετοχή του στα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα. Συλλαμβάνει την έννοια της συμβίωσης και γι΄ αυτό λειτουργεί με στόχο να υπερασπιστεί και να προασπίσει όχι μόνο το ατομικό αλλά και το συνολικό συμφέρον. Και αυτό βέβαια γίνεται με τη συνεχή απασχόλησή του με τα κοινά, αφού γνωρίζει ότι η αδράνεια καθιστά τους ανθρώπους έρμαια της εκάστοτε εξουσίας.

Τα παραπάνω, λοιπόν, μας επιτρέπουν να κάνουμε τη διάκριση μεταξύ του γνήσια δημοκρατικού πολίτη και του μη. Πρέπει όμως να αναφέρουμε ότι στην εποχή μας η δημοκρατία έχει και έναν άλλο σύμμαχο, από τον χώρο της τεχνολογίας αυτή τη φορά. Αυτός είναι το διαδίκτυο.

Το διαδίκτυο ως χώρος ελευθεροτυπίας και παρρησίας επιτρέπει καταρχάς τον γόνιμο διάλογο. Οι χρήστες μπορούν να ανταλλάσσουν μεταξύ τους ιδέες και επιχειρήματα για το πολίτευμα που θεωρούν ιδανικό. Υπάρχει ακόμη η δυνατότητα της πολύπλευρης ενημέρωσης. Εκτός από τη συνομιλία με τους άλλους, υπάρχει για τον πολίτη ένα μεγάλο πλήθος πηγών ενημέρωσης, τις οποίες μπορεί να συγκρίνει κιόλας για να φτάσει στην αντικειμενικότερη αλήθεια.

Βέβαια, η δημοκρατία προστατεύεται και με πιο άμεσο τρόπο μέσω του διαδικτύου, αφού ο πολίτης μπορεί να έρθει ευκολότερα σε επαφή με τους φορείς εξουσίας. Δηλαδή, έχει τη δυνατότητα τόσο να καταγγείλει αυθαιρεσίες, όσο και να προτείνει τρόπους βελτίωσης της κοινωνίας. Άλλωστε, ο γνήσια δημοκρατικός πολίτης διέπεται από σεβασμό για την κοινωνική δικαιοσύνη, αλλά κυρίως αυτενεργεί για τη διασφάλιση του πολιτεύματος. Μέσω των ψηφιακών δρόμων που του ανοίγει το διαδίκτυο, επαγρυπνά για τη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών, την ισηγορία, την δικαιοσύνη, την ισότητα.

#Προβληματισμοί