ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΕΙΑ Μια επιστολή στον υπουργό παιδείας

Κύριε Υπουργέ,

Ως τελειόφοιτες μαθήτριες Λυκείου θα θέλαμε να αναφερθούμε στο φλέγον ζήτημα της μετανάστευσης. Αδιαμφισβήτητα, το μεταναστευτικό – προσφυγικό κατά άλλους ζήτημα – έχει λάβει τεράστιες διαστάσεις σήμερα. Πρόκειται για ένα διεθνές φαινόμενο, το οποίο βρίσκει τους Έλληνες πολίτες απροετοίμαστους. Είναι κοινώς αποδεκτό ότι οι Έλληνες πλήττονται από την οικονομική κρίση και βρίσκονται σε μια κατάσταση κατά την οποία πρέπει να στερηθούν τα απαραίτητα αγαθά. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο βλέπουν μετανάστες να εισέρχονται στη χώρα τους, ανθρώπους που παλεύουν για ένα καλύτερο αύριο. Η μία συνιστώσα του ζητήματος είναι να ταυτιστούν μαζί τους, να τους συμπονέσουν και να προσπαθήσουν να τους ενσωματώσουν. Η δεύτερη συνιστώσα αφορά στην πρόκληση ρατσιστικών συμπεριφορών και στην εχθρική στάση των γηγενών έναντι των προσφύγων-μεταναστών. Τα γεγονότα που έλαβαν χώρα στο σχολείο του Ωραιοκάστρου επιβεβαιώνουν τη δεύτερη εκδοχή, χωρίς βέβαια να αναιρούν την πρώτη.

Ως γνωστόν, κύριε Υπουργέ, το σχολείο είναι μια μικρογραφία, ένας καθρέπτης της κοινωνίας. Τα φαινόμενα του ρατσισμού ξεκινούν από το σχολείο και έπειτα εισέρχονται στην κοινωνία. Στο σχολείο ο ρατσισμός εκδηλώνεται ποικιλοτρόπως. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η εξωτερική εμφάνιση. Πολλά παιδιά είναι θύματα ρατσισμού είτε επειδή έχουν παραπάνω κιλά από το «επιτρεπτό όριο» είτε επειδή δεν ντύνονται με τον τρόπο που ορίζει ο «κώδικας δεοντολογίας» των εφήβων. Οι μαθητές αυτοί καθημερινά έρχονται αντιμέτωποι με την ψυχολογική βία, η οποία μεταφράζεται σε βωμολοχίες και λεκτικό διασυρμό. Η αιτία του παραπάνω φαινομένου είναι η μη ανοχή της διαφορετικότητας, μιας διαφορετικότητας κοινωνικά κατασκευασμένης που ορίζει τη ζωή του καθενός.

Ο ρατσισμός, βέβαια, στο πλαίσιο του σχολείου δε σταματάει στην εμφάνιση. Εισχωρεί και σε άλλα μονοπάτια, πιο δυσβάσταχτα και πιο «βαριά». Αρκετά παιδιά δέχονται ρατσισμό, λόγω των σεξουαλικών τους προτιμήσεων ή λόγω της εθνικότητάς τους. Στο πλαίσιο του σχολείου λειτουργεί ένα άτυπο δικαστήριο. Κριτές-δικαστές είναι οι ετερόφιλοι, Έλληνες μαθητές. Κατηγορούμενοι οι ομοφυλόφιλοι μαθητές ή αλλοδαποί. Ο αγώνας είναι άνισος και το αποτέλεσμα της δίκης προκαθορισμένο. Οι αλλοδαποί και οι ομοφυλόφιλοι είναι καταδικασμένοι να ανέχονται τον χλευασμό και τα υβριστικά σχόλια των συμμαθητών τους. Έτσι, τα παιδιά αυτά περιθωριοποιούνται και ζουν σε συνθήκες ψυχολογικής πίεσης. Περιμένουν, λοιπόν, να τελειώσει το σχολείο για να απαλλαχτούν από αυτή τη φυλακή. Δε γνωρίζουν, όμως, ότι η κατάσταση αυτή συνεχίζεται και στον κόσμο των ενηλίκων.

Όλα τα παραπάνω είναι δείγματα ρατσιστικής συμπεριφοράς που υπάρχει στις σχολικές αίθουσες και εξαπλώνεται πυρετωδώς στην κοινωνία. Ένα τέτοιο είδος συμπεριφοράς έγινε εμφανές στην περίπτωση των μεταναστών σήμερα. Πολλοί γονείς στο Ωραιόκαστρο Θεσσαλονίκης – ενδεχομένως και σ’ άλλες περιοχές έκλεισαν το σχολείο της περιοχής, προκειμένου να μη συστεγαστούν τα παιδιά τους με τα παιδιά των προσφύγων. Τα αίτια αυτής της εχθρικής στάσης πηγάζουν από το φόβο, την προκατάληψη, τη μισαλλοδοξία ή και από την ελλιπή παιδεία και ενημέρωση. Το σίγουρο είναι ότι το σχολείο σε συνεργασία με το κράτος μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά αυτά να ενσωματωθούν αρμονικά στην ελληνική κοινωνία.

Σημαντικό ρόλο προς την κατεύθυνση αυτή μπορεί να διαδραματίσει η λεγόμενη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση. Ο πρώτος κανόνας που ορίζει η Διαπολιτισμική Εκπαίδευση αφορά τα τμήματα ένταξης. Θα ήταν σκόπιμο, επομένως, ο Έλληνας εκπαιδευτικός σε συνεργασία με έναν αλλοδαπό που γνωρίζει τη γλώσσα των προσφύγων, να εργαστούν μαζί, ώστε τα παιδιά να έρθουν σταδιακά και ομαλά σε επαφή με την ελληνική γλώσσα. Έτσι, κάποιες ώρες θα πρέπει να διδάσκονται τη μητρική τους γλώσσα και κάποιες την ελληνική. Στόχος, δηλαδή, της εκπαίδευσης θα πρέπει να είναι η ενσωμάτωση των μεταναστών και τελικά η πλήρης αφομοίωσή τους. Μια άλλη παράμετρος που πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη είναι η γνωριμία των παιδιών με τα ήθη, τα έθιμα και τη καθημερινότητα των κατοίκων της χώρας στην οποία εγκαταστάθηκαν. Επομένως, θα νιώθουν πιο άνετα και θα κατανοήσουν ότι το διαφορετικό δεν είναι απαραίτητα αρνητικό. Στο σημείο αυτό θα ήταν καλό να διευκρινιστεί ότι οι ρατσιστικές συμπεριφορές εκδηλώνονται και από την πλευρά των μεταναστών, αφού και αυτοί έρχονται αντιμέτωποι με το ξένο στοιχείο.

Από την άλλη πλευρά, το σχολείο θα πρέπει να μεριμνήσει και για τους γηγενείς μαθητές. Τόσο οι ίδιοι όσο και οι γονείς τους θα πρέπει να ενημερωθούν για τα ήθη, τα έθιμα και για την κουλτούρα των μεταναστών. Θα ήταν θετικό επίσης, να υπάρξει μια πλήρης ενημέρωση για τις συνθήκες που τους ανάγκασαν να ξεριζωθούν καθώς και για τις δύσκολες συνθήκες που βιώνουν. Όλη η εκπαιδευτική κοινότητα σύσσωμη επιβάλλεται να «εκπαιδεύσει» τους μαθητές στο εκάστοτε διαφορετικό. Θα μπορούσε να διδαχθεί συστηματικά η Μικρασιατική καταστροφή, ώστε να κατανοήσουν τα παιδιά ότι και οι Έλληνες υπήρξαν πρόσφυγες. Με αυτόν τον τρόπο θα είναι πιο διαλλακτικοί και ανεκτικοί με τους αλλοδαπούς συμμαθητές τους. Επειδή όμως η ιστορία για τους νέους είναι ένα μακρινό παρελθόν, θα μπορούσαν οι εκπαιδευτικοί να συνδέσουν την κατάσταση της εισροής μεταναστών με το δεδομένο της μετανάστευσης των Ελλήνων σήμερα, προκειμένου να βρουν δουλειά ή να σπουδάσουν. Υπό αυτό το πρίσμα θα μπορέσουν να καταλάβουν ότι μπορεί και αυτοί να βρεθούν σ’ αυτή τη θέση.

Αυτή λοιπόν, αξιότιμε κύριε Υπουργέ, είναι η πραγματικότητα στα σημερινά σχολεία. Πρόκειται για μια πραγματικότητα που δε συνάδει με το κλίμα της διαπολιτισμικότητας της διεθνοποίησης, της δημοκρατίας. Μια πραγματικότητα που καταπατά τα ανθρώπινα δικαιώματα και προάγει το ρατσισμό. Τόσο οι θύτες όσο και τα θύματα είναι άνθρωποι, άνθρωποι που έχουν ξεχάσει ότι η συνεργασία είναι προτέρημα και αγαθό. Πριν δράσουμε, λοιπόν, αν μπούμε στη θέση του άλλου, ας προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε το ‘διαφορετικό’. Είναι κρίμα όλοι να επηρεαζόμαστε από ιδέες και να διαμορφώνουμε στάσεις που δεν αρμόζουν στην ανθρώπινη φύση μας. Θα ήθελα, λοιπόν, να σας ευχαριστήσουμε για το χρόνο που διαθέσατε να διαβάσετε τις προτάσεις μας, απόρροια της άμεσης επαφής μας με τη σχολική κοινότητα. Ελπίζουμε οι απόψεις μας να εισακουστούν και να ληφθούν υπόψη.

Με εκτίμηση,

Λαζαρίδη Ανθή Γ2

#Κοινωνία